Historie

Aan het eind van deze webpagina is een verklarende begrippenlijst opgenomen met (externe) verwijzingen voor wie zich verder wil verdiepen.

1948: ontstaan van de genieverzameling

In 1948 wordt, ter gelegenheid van het 200-jarig bestaan van het Regiment Genietroepen, een grote verzameling van allerlei historisch aan de genie gerelateerd materiaal en materieel opgezet. Na afloop van het jubileumjaar valt het besluit deze voor het regiment te behouden. Op 7 augustus 1959 vindt de oprichting plaats van Stichting de Historische Genieverzameling (SHGV), waardoor het beheer van de verzameling een officieel karakter krijgt. Het niveau en de kwaliteit van het beheer van de verzameling is in de jaren vijftig en zestig sterk afhankelijk van de inzet en competenties van de personen die er in een bepaalde periode mee bezig kunnen zijn.

1969: een definitieve locatie

Na diverse verhuizingen komt de verzameling in 1969 terecht op de huidige locatie, namelijk gebouw K op de Van Brederodekazerne in Vught. Gebouw K is in 1943 gebouwd als keuken van het voormalige ‘Konzentrationslager Herzogenbusch’, beter bekend als Kamp Vught. Belangrijk is het opzetten van een tentoonstelling in 1970, waarmee het ontstaan van het huidige Geniemuseum een feit is. Nadien kunnen tientallen jaren lang (dienstplichtige) genisten kennis maken met de geschiedenis en traditie van hun regiment. Het museum is gedurende deze periode niet echt ingesteld op bezoek van buiten de kazerne en daarom alleen toegankelijk via de kazernepoort.

1997: start tot ontwikkeling van publieksmuseum

In 1997 wordt het nieuw museaal beleid door de Bevelhebber der Landstrijdkrachten (BLS) voor de Koninklijke Landmacht (KL) goedgekeurd. Het betekent dat het Geniemuseum zich mag gaan ontwikkelen tot een publieksmuseum (net zoals de musea van de cavalerie, artillerie en infanterie; de zogenaamde ‘A-musea’). Er komen hiervoor meer (financiële) middelen ter beschikking en wordt er een beroepskracht aangesteld. Deze museummanager is in dienst van het Legermuseum in Delft, maar wordt permanent in Vught gedetacheerd.

Vanaf 1998 verandert er veel: een professionaliseringproces, een grootschalige verbouwing, ontwikkeling van een nieuwe presentatie, inrichting van een buitententoonstelling en een eigen ingang (niet meer via de kazernepoort), registratie en structurering van de museumcollectie en uitbreiding van de vrijwilligersgroep. Het hoogtepunt hiervan is wel de verbouwing en inrichting van de linkervleugel en de centrale hal van het museumgebouw in 2007.

2001: toevoeging collectie NBC

Medio 2000 verhuist de Nucleaire, Biologische en Chemische (NBC) school van Breda naar Vught, waar zich nu het Defensie CBRN Centrum (DCBRNC) bevindt. Daarmee wordt ook de NBC-verzameling verplaatst: van een zolder in een gebouw op de Frederik Hendrikkazerne naar het depot van het Geniemuseum. De formele overdracht vindt plaats op 11 mei 2001. Een deel van de verzameling wordt opgenomen in de tentoonstelling van het Geniemuseum.

2005: overdracht Rijksvaartuig (RV) 29 vanuit de RCKL

In 2005 besluit de Rekwisieten Commissie Koninklijke Landmacht (RCKL) tot het in bruikleen geven van Rijksvaartuig (RV) 29 aan het Geniemuseum. Dit vaartuig is van 1954 tot 2004 in dienst geweest bij de Vaar- en Duikerschool van de genie. Het is in die periode ingezet, naast vaar- en duikerinstructie, als sleepboot en bergingsvaartuig. RV 29 maakt sinds de overdracht deel uit van de varende deelcollectie van het Geniemuseum en ligt afgemeerd bij Fort Crèvecoeur te Hedel (militair terrein, niet openbaar toegankelijk).

^{RV 29 te Maassluis.}

2006: nieuw beleid

In 2006 verandert het museale beleid: er wordt gekozen voor een Nationaal Militair Museum (NMM) in Soesterberg, waarbij de visie van vier kleinere musea van de landmacht wordt los gelaten.

2007: introductie ‘Huis van het Regiment Genietroepen’

De regimentscommandant verplaatst in 2007 het vaandel en zijn bureau naar de regimentskamer in het Geniemuseum. Hiermee wordt het begrip ‘Huis van het Regiment Genietroepen’ (in fysieke zin omvattend gebouw K met de omliggende Genietuin, inclusief het gedenkveld) geïntroduceerd en gefaciliteerd door de organisatie van het Geniemuseum. Dit ‘Huis’ dient als een centrale locatie waar belangrijke activiteiten plaatsvinden, zoals vergaderingen, het ontvangen van gasten en het geven van presentaties. Daarnaast vormt het een bijzondere omgeving voor regimentsgebonden ceremoniële activiteiten en geeft het gedenkveld betrokkenen een plek voor herinnering en bezinning.

2014: terug naar een vrijwilligersorganisatie

In juni 2014 vertrekt de museummanager als enige beroepskracht en wordt het Geniemuseum weer een volledige vrijwilligersorganisatie.

2021: ingebruikname PMC-gebouw

In 1981 begint men, naast gebouw K, met de bouw van een bunker voor het Provinciaal Militair Commando van de provincie Noord-Brabant (PMC-NBr). Deze komt te staan op het fundament van de oude waterzuiveringsinstallatie van het voormalige Kamp Vught, die daarvoor wordt gesloopt. Het gebouw is in Nederland de eerste in zijn soort, die voldoet aan bepaalde criteria voor wat betreft de bescherming tegen nucleaire, biologische en chemische wapens (NBC) en elektromagnetische pulsbeveiliging (EMP). Met standaard de beschikking over een ASCOM-straalverbinding station voor telefoon- en telexverkeer in oorlogstijd. De bijbehorende zendmast van 115 meter hoog staat op de Lunettenkazerne nagenoeg recht tegenover de Van Brederodekazerne. Na de val van ‘het IJzeren Gordijn’ raakt de bunker in onbruik en wordt gebruikt als opslag. In 2002 vindt de sloop plaats van de zendmast. Medio 2021 neemt het Geniemuseum het initiatief het PMC-gebouw waar mogelijk opnieuw authentiek in te richten en toe te voegen aan de museumcollectie als monument van ‘de Koude Oorlog’.

^{Impressie van de (her)inrichting van het PMC-NBr medio 2021 (foto: T. Berendsen).}

2021: bijzondere waardering

Op 1 oktober 2021 wordt regimentslegpenning 2021-2 van het Regiment Genietroepen door de regimentscommandant uitgereikt aan de vrijwilligers van Stichting de Historische Genieverzameling (SHGV) oftewel het Geniemuseum. Dit is de hoogste regimentswaardering en de eerste keer dat de legpenning wordt uitgereikt aan een groep. De vrijwilligers krijgen de waardering vanwege: "Het met tomeloze inzet en toewijding, op vrijwillige basis invulling geven aan zijn of haar rol binnen het ‘Huis van het Regiment’. Tal van vrijwilligers hebben menig uur vrijgemaakt om het museum een kwalitatieve impuls te geven en het te krijgen waar het nu staat."

2022: start interne verbouwing

In 2022 start een ingrijpende interne verbouwing van gebouw K, in combinatie met een herziening van de museumcollectie. De werkzaamheden zijn gericht op het verbeteren van de publieksbeleving. Door onder meer de ontdekking van asbest loopt het project vertraging op. De oplevering wordt eind 2025 verwacht.

Wat betekent wat? Begrippenlijst en (externe) verwijzingen

Voor wie zich verder wil verdiepen in termen uit de tekst op deze webpagina (in tekstvolgorde):

Regiment Genietroepen: Militaire eenheid binnen de Koninklijke Landmacht, gespecialiseerd in technische ondersteuning en gevechtsconstructies – website Regiment Genietroepen (externe link).
Kamp Vught: Voormalig concentratiekamp, relevant binnen de locatiegeschiedenis van het regiment – website Nationaal Monument Kamp Vught (externe link).
NBC (Nucleair, Biologisch, Chemisch): Dreigingen binnen militaire veiligheidscontext, gericht op massavernietigingswapens en bijbehorende training.
Defensie CBRN Centrum: Militair expertisecentrum voor bescherming tegen chemische, biologische, radiologische en nucleaire dreigingen – DCBRNC (externe link).
Rijksvaartuig (RV) 29: Historisch duik- en bergingsvaartuig van de Koninklijke Landmacht - Rijksvaartuig (RV) 29.
Nationaal Militair Museum (NMM): Museum in Soesterberg over de geschiedenis, inzet en tradities van de Nederlandse krijgsmacht – website NMM (externe link).
Regimentscommandant: Officier die regimentsidentiteit en tradities onderhoudt, zonder directe leiding over troepen.– regimentscommandant (externe link).
Vaandel: Ceremonieel vlagsymbool dat de eer, traditie en identiteit van een militaire eenheid vertegenwoordigt – vaandel (externe link).
Provinciaal Militair Commando: Voormalig regionaal defensiehoofdkwartier voor militaire coördinatie en civiele ondersteuning bij noodsituaties.
EMP (Elektromagnetische puls): Energie-uitstoot die elektronische systemen plotseling kan verstoren of uitschakelen – EMP op Wikipedia (externe encyclopedische bron).
ASCOM-straalverbinding: Voormalig militair communicatiesysteem voor veilige draadloze verbindingen via radiofrequenties.
Regimentslegpenning: Ereteken dat binnen een regiment wordt toegekend voor bijzondere inzet of verdienste – regimentslegpenning (externe link).